به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از روزنامه همشهری، آمارها از رشد ۲۷ درصدی تعداد زنان سرپرست خانوار حکایت دارد. این موضوع در شرایطی که بازار کار زنان ایران که زیر ضربات سنگین تحریم و به‌ویژه کرونا، در ۱۵ ماه گذشته به‌شدت تخریب شده، زنگ خطری بزرگ را به صدا درآورده است؛ تا جایی که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در تازه‌ترین گزارش خود افزایش پدیده خانوارهای دارای سرپرست زن را یک معضل اجتماعی معرفی کرده و تأکید می‌کند: این گروه از زنان اغلب با عوامل آسیب‌زایی همچون تبعیض‌های فرهنگی، ضعف دسترسی به فرصت‌های شغلی، بیسوادی یا کم‌سوادی، نداشتن درآمد مستمر و مشکلات روحی و روانی مواجه هستند که درصورت حمایت نشدن، هزینه‌های بیشتری را به جامعه تحمیل می‌کنند.
این وزارتخانه از ناهماهنگی بین دستگاه‌های مرتبط با زنان سرپرست خانوار و محدودیت منابع مالی دولت به‌عنوان ۲ مشکل جدی زنان سرپرست خانوار یاد می‌کند و می‌گوید: در تمام برنامه‌ریزی‌ها باید به سطح اقتصادی خانوارهای دارای سرپرست زن توجه شود. از سوی دیگر پدیده زنان خودسرپرست شامل زنان بیوه، مطلقه یا همسران مردان مهاجر، متواری، زندانی، مفقودالاثر و... و دخترانی که هرگز ازدواج نکرده‌اند، هم در حال افزایش است که باید برای کم کردن از مشکلات آنها تدبیری جدی اندیشیده شود تا جلوی آنچه زنجیره آسیب‌های اجتماعی خوانده شده گرفته شود.
نگاهی به آمارها
مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار در آخرین گزارش خود اعلام کرده از ۸۳ میلیون و ۷۵ هزار جمعیت ایران، ۵۰.۶درصد آن را مردان و ۴۹.۴درصد را زنان تشکیل می‌دهد. طبق این آمار در بازه زمانی ۸ ساله ۹۰ تا ۹۸درصد رشد جمعیت مردان بیش از زنان بوده است.
براساس این گزارش، تعداد مردان سرپرست خانوار از ۱۸ میلیون و ۳۶۰ هزار نفر در سال ۹۰ به ۲۲ میلیون و ۱۶۸ هزار نفر در سال ۹۸ رسیده، در حالی که در این مدت تعداد زنانی که خرج خود و خانواده تحت سرپرستی‌شان را تامین می‌کردند از ۲ میلیون و ۷۷۳ هزار نفر در سال ۹۰ به ۳ میلیون و ۵۱۷ هزار نفر افزایش یافته است. این آمارها نشان می‌دهد در یک بازه زمانی ۸ ساله که ایران در بیشتر سال‌های آن با رشد منفی اقتصادی، به‌ویژه بر اثر تحریم‌ها مواجه بوده، رشد خانوارهای دارای مردان سرپرست خانوار ۲۰.۶درصد بوده، در حالی که خانوارهای دارای زنان سرپرست خانوار و خودسرپرست، رشدی ۲۷درصدی داشته است. در چنین وضعیتی مردانه شدن بازار کار ایران و افزایش نرخ بیکاری در بین زنان، بر اثر شیوع کرونا و تشدید تحریم‌ها در ۲ سال گذشته، تهدیدی جدی است که معیشت و سلامت خانوارهایی را که زنان وظیفه امرارمعاش آن را عهده دارند، تحت‌تأثیر منفی قرار داده است.
همشهری پیش از این با بررسی وضعیت بازار کار ایران در ۵ سال منتهی به سال ۹۹ گزارش داده بود؛ روند بهبود این بازار که از اواسط دهه ۹۰ آغاز شده بود، یکباره در دوره کرونا معکوس شده و فقط در عرض یک سال، نرخ مشارکت اقتصادی ۲.۱درصد کاهش یافته، در این دوره پاندمی کرونا مشاغل زنان را هدف گرفته و شیوع کرونا، ضمن کاهش شاغلان و متقاضیان شغل، چهره بازار کار ایران را نیز مردانه‌تر کرده است.
رشد ۱.۴ برابری زنان خودسرپرست
مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار می‌گوید: نسبت زنان سرپرست خانوار به کل سرپرست خانوار، از ۱۳.۱درصد در سال ۹۷ به ۱۳.۷درصد در سال ۹۸ رسیده که رشدی ۷درصدی را تأیید می‌کند. نسبت زنان خودسرپرست به زنان سرپرست خانوار از ۳۷.۳درصد در سال ۹۰ به رقم ۴۱.۵درصد در پایان سال۹۸ رسیده، به این معنا که رشد تعداد زنان خودسرپرست در بازه زمانی ۸ ساله، یعنی از سال ۹۰ تا ۹۸، معادل ۴۱.۴درصد برآورد می‌شود، این ارقام، از ۱.۴ برابر شدن تعداد زنان خودسرپرست حکایت دارد. توجه داشته باشیم، زنان خودسرپرست شامل زنان و دختران مجرد، که با خانواده خود زندگی می‌کنند، اما درآمد مستقل دارند، نمی‌شود. تازه‌ترین آمارهای رسمی، نشان می‌دهد؛ در سال ۹۰ به ازای هر ۱۰۰ سرپرست مرد خانوار، ۱۵ زن سرپرست خانوار وجود داشته، در پایان سال ۹۸ این نسبت به ۱۶ نفر رسیده است.
آمارها نشانه چیست؟
آمارهای رسمی می‌گوید نسبت زنان به مردان سرپرست خانوار در سال ۹۸، یعنی تا قبل از اوج‌گیری پاندمی کرونا، ۱۳.۷درصد بوده، این نسبت در استان‌های سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران و گیلان در شمال ایران رکورد شکسته و به ۲۰.۱درصد رسیده و پس از آن استان‌های همدان، خراسان جنوبی، چهارمحال و بختیاری، خراسان شمالی، زنجان، اردبیل، خراسان رضوی، گلستان، کرمان، فارس، کرمانشاه، قزوین، البرز و آذربایجان شرقی قرار دارند.
طبق داده‌های آماری، کمترین نسبت زنان سرپرست خانوار به استان آذربایجان غربی با ۹.۹درصد، کردستان ۱۰.۱درصد و هرمزگان ۱۰.۸درصد مربوط می‌شود. افزون بر اینها در ۹ استان خراسان جنوبی، یزد، گیلان، مازندران، قزوین، آذربایجان شرقی، مرکزی، زنجان و البرز بیش از نیمی از جمعیت زنان؛ سرپرست خانوار یا خودسرپرست تک‌نفره هستند. در ۱۵ استان نسبت زنان خودسرپرست در مقایسه با زنان سرپرست خانوار بالاتر از نسبت آن در کشور(به میزان ۴۱.۵درصد) است. همچنین در بین استان‌های ایران، اردبیل، قم و قزوین به‌ترتیب بیشترین و هرمزگان، لرستان و تهران کمترین درصد زنان خودسرپرست را در بین کل خانوارهای خودسرپرست به‌خود اختصاص داده‌اند.
بازار کار زنان سرپرست خانوار
وزارت کار گزارش می‌دهد جمعیت فعال زنان سرپرست خانوار در طول سال‌های ۹۰ تا ۹۸ از ۳۵۶ هزار و ۱۱۷ نفر به ۴۳۹ هزار و ۹۸۵ نفر افزایش یافته که رشدی ۲۳.۶درصدی را نشان می‌دهد؛ با این حال جمعیت شاغل زنان سرپرست خانوار از ۳۳۹ هزار و ۲۸۴ نفر به ۴۱۷ هزار و ۵۶۶ن فر رسیده که رشدی ۲۳.۱درصدی را روایت می‌کند. آمارهای رسمی، نرخ بیکاری زنان خودسرپرست خانوار را در سال ۹۸ معادل ۵.۱درصد و در بین زنان خودسرپرست ۶.۵درصد برآورد کرده است.
طبق این آمار، بالاترین نرخ بیکاری در بین زنان سرپرست خانوار مربوط به استان‌های بوشهر ۱۷.۵درصد، البرز ۱۴.۸درصد و سیستان و بلوچستان ۱۳.۸درصد بوده است، در مقابل نرخ بیکاری زنان سرپرست خانوار در استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی، اردبیل، ایلام، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خوزستان، زنجان، سمنان، فارس، قزوین، کردستان، کرمان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان و یزد صفر برآورد شده است.
ترکیب زنان سرپرست خانوار
طبق این گزارش، بیشترین درصد زنان خودسرپرست هرگز ازدواج نکرده، به‌ترتیب مربوط به استان‌های بوشهر ۱۸درصد، خوزستان ۱۲.۳درصد، هرمزگان ۱۱.۲درصد و کمترین هم مربوط به استان‌های مازندران و قم (صفر درصد) و گلستان ۶دهم درصد بوده است.
شاخص نسبت زنان سرپرست خانوار به کل سرپرست خانوار برحسب گروه‌های سنی هم نشان می‌دهد: در سال ۹۸ بیشترین درصد زنان سرپرست خانوار به‌ترتیب مربوط به رده‌های سنی کمتر از ۱۵ سال و پس از آن مربوط به زنان ۷۰ تا ۷۴ساله بوده و کمترین هم به گروه‌های سنی ۳۰ تا ۳۴ ساله و ۲۵ تا ۲۹ساله اختصاص دارد؛ آماری که نمایانگر این واقعیت است که در سال ۹۸ تعداد ۴۹۸ دختر زیر ۱۵ سال مسئولیت سرپرستی خانواده خود را داشته‌اند.
نظر شما